Recenzija prijedloga Srpske rozete kao nacionalnog identiteta Srbije
– Centar za marketing
Sa velikim interesovanjem primili smo vijest o novoj inicijativi novog Vizuelnog identiteta Republike Srbije. Radi se o ideji iza koje stoji Vladan Pavlović (grafički dizajner i veksilograf) i po kojoj bi moderna Republika Srbija trebala da ima moderne identitetske elemente.
“Trenutno stanje državnih oznaka je prilično loše, sa previše elemenata i detalja, kiča, promašenih i neprikladnih simbola i slika koje su najčešće neustavne. Potreban je veliki rad profesionalaca na ujednačavanju koncepata i dizajna za sva državna obeležavanja.”,
navodi Pavlović u uvodnoj riječi.
Trenutno stanje i obrazloženje ideje
Prenosimo detaljno obrazloženje ideje autora:
Srbija ima dugu heraldičku tradiciju koja potiče od Vizantijskog carstva, koristeći simbole hrišćanstva, među kojima su najkorišćenjiji ocilot (ognjilo, srpski krst), ljiljan, i simboli monarhije i carstva kao što su dvoglavi orao, kruna, kraljevski plašt i slično. U novom dobu ovakva srednjovekovna heraldika svojom simbolikom ne predstavlja savremeno tolerantno i multikulturalno društvo, jer Srbija je sekularna i demokratska republika po Ustavu. Heraldika se provlači i kroz druge državne identitete srpske infrastrukture, uključujući gradove, opštine, vojsku… iako su mnogi nedavno napravljeni koristeći heraldiku, ali bez istorijske tradicije obeležavanja.
Inovacija je ključna u razvijanju Srbije, i identiteti treba da su uvek u skladu sa vremenom u kojem živimo. Tradicije srpskog naroda je nemoguće ovom promenom izgubiti, već samo nadograditi. Trenutno stanje državnih oznaka je prilično loše, sa previše elemenata i detalja, kiča, promašenih i neprikladnih simbola i slika koje su najčešće neustavne.
Novi simbol Srbije predstavlja bijela rozeta, sa osam latica, postavljena simetrično na plavoj pozadini zastave, koja je simbol mirnog neba. Rozeta svojim izgledom i položajem simboliše jedinstvo, mir i stabilnost. Svojom drevnom simbolikom predstavlja sunce, zvezdu, život, i svojom cvetnom ornamentikom prirodu.
Srbija ima dugu tradiciju u ornamentici, koja se najviše može videti u arhitekturi i slikarstvu, kao i u odevnim i upotrebnim predmetima, ukrašenim knjigama… Česti su ornamenti cveća i biljnih uvoja i prepleta, među kojima je ovaj simbol rozete najkorišćeniji u svojim različitim stilovima.
(Kraj citata, tekst preuzet sa sajta inicijative)
Pogledajte inspiracije za srpsku rozetu https://t.co/0Bo2U4DgYV #IdentitetSrbije #SrpskaRozeta pic.twitter.com/yKnkCQS1Q0
— Vladan Pavlović (@Vladan1317) July 22, 2017
Veksilološko udruženje (NAVA) je učvrstila principe koji definišu dobar dizajn zastave, a koje naša trenutna zastava ne ispunjava:
- 1. Mora da bude prosta, da se može nacrtati i iz memorije
(trenutna zastava Srbije ima previše detalja zbog grba) - 2. Da ima značajnu simboliku
(ima previše simbola koji nisu relevantni za demokratsku i sekularnu republiku) - 3. Dve do tri boje
(zastava ima pet boja – ipak nije trobojka) - 4. Bez teksta i grbova
(ima i grb i ocilot sa četiri slova С) - 5. Jedinstvena i srodna
(srpska zastava je slična sa drugim zastavama sa panslovenskim bojama – trobojkama, i simbolima kao što su dvoglavi orao, kruna…)
Autor dalje smatra da su postojeća rješenja neustavna, jer sekularni poredak nije u skladu sa postojećim simbolima. A da li je postojeće rješenje najsrećnije?
Postojeće rješenje – studija slučaja Srbija
Vlada Srbije usvojilo je nove državne simbole neposredno pred održavanje crnogorskog referenduma o državno-pravnom subjektivitetu i ukidanju državne zajednice SCG. Novi simboli su zamjenili one koji su korišteni tokom postojanja SRJ/SCG, a to su bili – crveno-plavo-bela trobojka (bez grba, razmjer 1:2) te grb Socijalističke Republike Srbije iz doba SFRJ (sa vijencem, petokrakom, zupčanikom i ocilima bez krsta). Do tada nije ni bila definisana himna Srbije kao jedinice SCG, već se koristila Hej, Sloveni (koja je redovno bila izviždavana u Beogradu tokom sportskih manifestacija).
Vraćen je grb iz vremena Karađorđevića (i to ne jedan nego dva – veliki grb i mali grb). I himna. Doduše, u izmjenjenim stihovima Bog ovog puta ne hrani srpskog kralja, nego srpske zemlje i srpski rod. I ostaje nejasno i za slobodnu interpretaciju jeste/jesu li “srpske zemlje” opjevane u genitivu jednine (stilski umjesto “srpsku zemlju”) ili u akuzativu množine (t.j. da postoji više srpskih zemalja), ali nećemo sada o toj tematici bespotrebno trošiti riječi. Zastava doduše nije vraćena iz doba Karađorđevića, već je mali grb Srbije implementiran na lijevoj strani srpske trobojke. Pored zvanične usvojena je i narodna zastava (bez grba), tako da faktički Srbija spada sada u red zemalja koje koriste dvije zastave (kao npr. Filipini ili Bolivija). Onda se iz vedra neba desio – redizajn. Veksiološki stručnjaci ustanovili su veliko prisustvo njemačkog uticaja i odlučili su ga zamijeniti srpskim.
Redizajn se desio u najgorem vremenu – 2009. godine, u jeku najveće ekonomske krize koja je pogodila Srbiju, Evropu i pa i svijet od 1. svjetskog rata. To je značilo jedno: svi barjaci, državni pečati, novčanice, lična dokumenta, registarske tablice kola, dresovi sportskih klubova morali su biti zamijenjeni novim sa redizajniranim grbom.
Kritički osvrt
Pozitivno:
- Pozitivan identitet. Nikakvog nema negativnog konteksta
- Simetrija
- Harmonija
- Originalnost
- Pacifizam. Ideja pacifizma nije zasnovana prema idejama “novokomponovanih”/nametnutih zastava od strane EU/UN, koje imaju novije zemlje kao što su Kosovo, Kipar te Bosna i Hercegovina.
- Minimalizam
- Primjenljivost
Neutralno:
- Boje: boje su ostale su iste, isti raspored, isti horizontalni poredak, ista projekcija. Bilo je eksperimentisanja sa rasponom plave boje, koje je do sada (više neuspješno nego uspješto) primjenjeno kod zastave Vojvodine. Ne “Tradicionalne zastave Vojvodine”, nego iz prve decenije 21. vijeka. Volio bih da sam vidio više eksperimentisanja sa bojama, barem drugačiji raspored ili čak upotrebu neke nove boje. Ovako zapravo ispada da zastava ostaje ista, samo se pokušava naći neki novi simbol umjesto grba. I apsolutno se ne slažemo sa konstatacijom autora da je teško zapamtiti raspored tri boje. Možda je teško zapamtiti raspored boja kod kompleksnijih zastava, ali kod trobojke to uglavnom nije slučaj.
- Obrazloženje pitanja ustavnosti postojećih simbola navedenih u tekstu – jednostavno, o tom pitanju vjerodostojan je jedino Ustavni sud Republike Srbije. Svaki građanin ima pravo podnijeti inicijativu za preispitivanje ustavnosti određenih zakonskih normi. Tako da ako sam autor želi, može da zvanično pokrene i to pitanje. Jednostavno, do danas ne postoji presuda o (ne)ustavnosti sadašnjih simbola. Štaviše, ni pitanje ustavnosti u praksi ne mora da predstavlja “sveto slovo”. Navešćemo primjer da jedna veoma uspješna evropska zemlja (Kraljevina Belgija) u svom ustavu ima opisanu zastavu kao crveno-žuto-crnu sa horizontalnim rasporedom boja, a u praksi koristi izvrnutu zastavu (crno-žuto-crvenu sa vertikalnim rasporedom boja).
- Grafiti: iako se smatra da je ovaj znak jednostavniji od postojećeg grba, teže ga je reprodukovati na muralima/grafitima koji trebaju da veličaju Srbiju. Krst sa 4s se crta iz maksimum 6 poteza, dok bi za novi znak trebalo minimum 10 poteza. I jako vješte ruke.
Negativno:
- Amblem. Jednostavno, krug rozeti daje oblik koji liči na futurističku varijaciju na temu amblema/grba Tajvana (Republike Kine, Kineskoj Tajpeha)
- Grb. Grb je jednostavno previše jednostavan. Ako je već koncipiran kao minimalistički- futuristički, zbog čega se upotrebljava oblik štita iz doba normanskog osvajanja Britanije? Da li su dovoljne samo dvije boje za grb? Oblik nesrećno podsjeća na postojeći grb BiH. Veksiološki je cjelokupna ideja dobro osmišljena, ali heraldički bi moglo bolje.
Loš prijem incijative u javnosti Srbije na prvu loptu
U online anketi koja se vodila u listu Telegraf, čak 77% je bilo izrazito protiv ove ideje, a svega 15% je ideju smatralo prihvatljivim. Jednostavno, teško da ideja o “ukidanju nesekularnih simbola” može da zaživi radi “multikulturalizma” koje se “uvozi/nameće sa Zapada”. Takvi stavovi su zastupljeni u javnosti i bilo kakva promjena grba smatra se huljenjem države i projektom za uništenje srpskog identiteta. Podršku prijedlogu novog vizuelnog identiteta svodi se na pojedince.
Zaključak
Ukupna ocjena je pozitivna, što se tiče našeg ličnog utiska. Simbol rozete predstavlja dobar osnov za dalje (re)brendiranje Srbije.
Ipak, primjena ovoga grba teško da može da zaživi na državnom nivou. Državni simboli se smatraju trajnom kategorijom. A svjedoci smo da smo za naših života izmjenili nekoliko država a više su se dešavale promjene državnih simbola. Iz tog aspekta, kad je već za prije manje od 10 godina postignut koncenzus o novim državnim simbolima, onda se teško može desiti promjena. A još teže da postojeći simboli mogu u potpunosti pasti u zaborav poput starih zastava iz doba Karađorđa ili Obrenovića.
Međutim, ova ideja i predloženi simboli i te kako mogu da nađu svoju primjenu. U najboljoj varijanti može to biti primjena unutar nacionalnog brenda Srbije. U ništa manje povoljnoj varijanti može se raditi o brendiranju određene grupe proizvoda/usluga ili kompanija. U najgoroj varijanti, ovaj grb može služiti samo za raspravu na internetu i da nikakvu konkretnu primjenu ne nađe. Mi se nadamo da bi se prva varijanta mogla uspješno primjeniti.
Više informacija o projektu:
Molim vas da popunite ovaj mini anonimni upitnik u vezi identiteta Srbije. https://t.co/JqjIJX77UH #IdentitetSrbije
— Vladan Pavlović (@Vladan1317) July 29, 2017
