Crnogorski available languages

Program ekonomskih reformi Crne Gore 2020-2022

U skladu sa novim pristupom EU u ekonomskom dijalogu sa zemljama kandidatima i potencijalnim kandidatima za članstvo u Uniji, Crna Gora već šestu godinu za redom pripremila je Program ekonomskih reformi (PER). PER je dokument u kome Vlada Crne Gore predstavlja: ekonomsku politiku za narednu godinu i srednjoročni period i osnovu za ekonomski dijalog sa Evropskom komisijom u procesu EU integracija. Imajući u vidu navedeno fokus samog dokumenta je na jačanju privrednog rasta, uz održivu fiskalnu disciplinu i sprovođenje adekvatnih reformi koje doprinose sveukupnoj konkurentnosti zemlje.

Odlukom Vlade koja je usvojena na sjednici održanoj 11. jula 2019. godine formiran je Radni tim za izradu Programa ekonomskih reformi za Crnu Goru za period 2020-2022. godina. Proces izrade Programa ekonomskih reformi krakteriše transparentnost i uključenost predstavnika šire javnosti već u početnoj fazi pripreme. Na samom početku procesa održan je sastanak sa predstavnicima privatnog sektora, NVO-a, lokalne zajednice i ostalih zainteresovanih stejkholdera. U cilju unapređenja teksta Programa zainteresovani stejkholderi pozvani su da svojim komentarima i sugestijama daju doprinos i da sve priloge koje smatraju korisnim dostave članovima Radne grupe. Predstavnici privrede, sindikata Crne Gore, predstavnici stranih investitora u Crnoj Gori, kao i predstavnici lokalnih samouprava uputili su predloge koji su sa posebnim pažnjom razmotreni i gdje god je to bilo moguće uvaženi i pretočeni u predlog mjere/reforme. Od 2. do 22. decembra PER2020 bio je predmet i javne rasprave, kroz koju je još jednom u cjelokupnom procesu izrade Programa kreiran prostor za dijalog i saradnju, a u cilju daljeg unapređenja teksta Nacrta programa ekonomskih reformi za period 2020-2022. godina.

Ekonomska politika Crne Gore

Predstavnici relevantnih međunarodnih institucija potvrđuju da je Crna Gora faktor stabilnosti u regionu, koji je aktivan u svim regionalnim inicijativama. Prepoznata je i kao primjer dobrosusjedske saradnje i države koja u kontinuitetu usklađuje svoju politiku sa politikom Evropske unije.
Crna Gora je za sedam godina pregovora otvorila 32 od 33 poglavlja, od kojih su tri privremeno zatvorena. Takođe, neophodno je napomenuti da već postoji podrška 22 članice EU za otvaranje posljednjeg poglavlja, koje se odnosi na konkurenciju. U Berlinskom procesu doprinosi jačanju regionalne saradnje, a ovo prije svega ostvarivanjem nacionalnih prioriteta i posvećenosti u implementaciji Agende povezivanja i višegodišnjeg Akcionog plana za regionalni ekonomski prostor šest zemalja Zapadnog Balkana u CEFTA pravnom okviru. Osim toga, Crna Gora potvrđuje da je odgovorna članica NATO-a i nastavlja da igra važnu ulogu širenja kulture evroatlantskih vrijednosti na Zapadnom Balkanu.

Strateški razvojni cilj reformi Crne Gore

Strateški razvojni cilj Crne Gore definisan u Programu ekonomskih reformi je održiv i inkluzivan ekonomski rast koji će doprinijeti smanjenju razvojnog jaza zemlje u odnosu na prosjek EU i povećanju kvaliteta života svih njenih građana. BDP po glavi stanovnika u tekućim cijenama je za 2018. godinu procijenjen na oko 7.500 eura Prema preliminarnim podacima EUROSTAT-a za 2018. godinu, od zemalja iz regiona, koje imaju status kandidata ili potencijalnog kandidata za članstvo u EU, Crna Gora ima najveći BDP po stanovniku prema standardu kupovne moći koji iznosi 47% prosjeka EU. Za zemlje koje imaju status kandidata i potencijalnog kandidata za članstvo u EU, prema prvoj procjeni EUROSTAT-a, SIP (stvarna individualna potrošnja) po stanovniku prema standardu kupovne moći se kreće u rasponu od 38% do 57% prosjeka EU. Od zemalja u regionu SIP po stanovniku prema SKM (standard kupovne moći) je najveća u Crnoj Gori i iznosi 57% prosjeka EU.

Vlada Crne Gore će i u narednom periodu shodno Programu ekonomskih reformi nastaviti sa sprovođenjem mjera fiskalne politike i strukturnih reformi u okviru svoje nadležnosti sa ciljem doprinosa postizanju suficita javnih finansija od 2020. godine i smanjenju nivoa javnog duga kao važnih za dalje jačanje makroekonomske stabilnosti i ostvarenje održivog ekonomskog rasta.

Kako je opisano u Programu ekonomskih reformi za 2020. godini, navedeni cilj moguće je ostvariti realizacijom mjera ekonomske politike koje su usmjerene na jačanje makroekonomske stabilnosti zemlje, posebno konsolidaciju javnih finansija i povećanje stabilnosti finansijskog sektora. Istovremeno, od posebnog značaja su i mjere ekonomske politike usmjerene na rješavanje strukturnih problema u ekonomiji, odnosno otklanjanje ključnih prepreka za unapređenje konkurentnosti zemlje i povećanje potencijalnog privrednog rasta na srednji i dugi rok. Ovo tim prije, jer je Crna Gora mala i eurizovana ekonomija u kojoj fiskalna politika predstavlja ključni instrument ekonomske politike.

Makroekonomske projekcije

Model rasta crnogorske ekonomije u srednjoročnom periodu baziraće se na daljem visokom nivou investicione aktivnosti, rastu privatne potrošnje i povećanju izvoza roba i usluga shodno većoj diverzifikaciji ekonomije i rastućim prihodima u sektoru turizma. Domaća tražnja će u prve dvije godine srednjeg roka, vođena jakim realnim rastom privatne potrošnje od 2,9%, značajno podstaći ekonomsku aktivnost u zemlji, uz dodatni pozitivni doprinos bruto investicija rastu BDP-a od 0,5 p.p. Posljednje dvije godine projektovanog perioda karakterisaće izmjena u kompoziciji rasta u korist znatno većeg doprinosa neto izvoza realnom rastu BDP-a. U periodu 2019-2022 neto izvoz će imati pozitivan doprinos rastu BDP-a od 1,1 p.p. Kumulativna nominalna stopa rasta BDP-a u periodu 2019-2022 biće 16,9%, dok će kumulativna realna stopa rasta u istom periodu iznositi 13%. Nakon procijenjenog rasta od 3,1% u 2019, dinamika realnog rasta u narednim godinama je različita, od 3,4% u 2020. godini, 2,8% u 2021, do 3,2% u 2022, što čini prosjek od 3,1% u četvorogodišnjem periodu.

Fiskalni okvir

Osnovni cilj ekonomske politike Crne Gore je dinamičan i održiv ekonomski rast koji doprinosi povećanju kvaliteta života svih građana. U prethodnom periodu, politika u oblasti javnih finansija, bila je usmjerena na jačanje fiskalne stabilnosti kako bi se osigurala dugoročna održivost javnih finansija.
U narednom srednjoročnom periodu nastaviće se sa implementacijom mjera fiskalne konsolidacije koje imaju za cilj:

• Nastavak fiskalne konsolidacije javnih finansija u 2020. godini uz očekivano ostvarivanje suficita u 2021. i 2022. godini;
• Uspostavljanje trenda pada javnog duga počevši od 2020. godine i dostizanje nivoa od 62,5% u 2022. godini.

Navedeni cilj u srednjem roku postiže se stabilnim rastom javnih prihoda, prije svega vođenim daljim rastom ekonomske aktivnosti, ali i širenjem poreske baze kroz intenziviranje aktivnosti usmjerenih na smanjenje sive ekonomije, reformom poreske administracije ali i projektovanim efektima implementacije programa Ekonomskog državljanstva i prihoda po osnovu koncesione naknade po osnovu davanja u dugoročni zakup „Аеrоdroma Crne Gore”.

Crna Gora sprovodi reformu budžetskog sistema kroz projekat “Unapređenje budžetskog sistema, srednjoročnog budžetskog okvira i interne finansijske kontrole” koji treba da rezultira unapređenjem budžetskog sistema u cjelini, kroz punu implementaciju programskog budžeta, srednjoročnog planiranja i ostalih elemenata sistema budžetiranja.

Strukturne regorme

Polazeći od reformskih prioriteta definisanih u ključnim razvojnim dokumentima zemlje, Zakona o budžetu za 2020. godinu, u poglavlju 5 Programa ekonomskih reformi (PER) detaljno se identifikuju prepreke konkurentnosti i ekonomskom rastu i razvoju Crne Gore, u srednjeročnom periodu. U tom kontekstu, adekvatan set reformskih mjera predstavlja posebno poglavlje u Programu i koncipirano je na način da, odgovarajući na preporuke Evropske komisije, kreira prostor za prevazilaženje navedenih prepreka ali i preventivno djeluje na njihovo nastajanje u srednjem, pa i dugom roku. Agenda strukturnih reformi sadrži set od 18 konkretnih i adekvatno pozicioniranih prioritetnih strukturnih reformi u 8 oblasti: energija i saobraćaj; poljoprivreda, industrija i usluge; poslovni ambijent i smanjenje neformalne ekonomije; istraživanje, razvoj i inovacije i digitalna ekonomija; reforme vezane za trgovinu; obrazovanje i vještine; zapošljavanje i tržište rada i socijalna zaštite i inkluzija. Implementaciju reformskih mjera iz Programa ekonomskih reformi, kroz redovne izvještaje prati i Savjet za konkurentnost, kojim predsjedava predsjednik Vlade.

Program ekonomskih reformi – cio tekst

Crnogorski available languages